Rouwen is hard werken

Als een dierbare in de omgeving komt te overlijden, volgt daarna een periode van rouw waarin deze gebeurtenis ‘verwerkt’ moet wordt. Dit wordt ook wel het verwerkingsproces genoemd. Verwerken is eigenlijk een gek woord, want kun je zoiets wel echt verwerken? Het verwerkingsproces ziet er sowieso voor iedereen anders uit.

Rouwen betreft vaak een periode van veel emoties en chaos na het verliezen van een dierbare. Om enige houvast te bieden aan nabestaanden heeft een Amerikaanse rouwdeskundige genaamd William Worden vier ‘taken’ bedacht die uitgevoerd kunnen worden en een rode draad schetsen van het volledige verwerkingsproces. Het doorlopen van deze taken wordt ook wel rouwarbeid genoemd. Rouwen is namelijk heel hard werken. Dat maakt het ook zo ontzettend vermoeiend.

1. Van ontkennen naar erkennen

Je wil het niet geloven. Je kan het niet geloven. Het verliezen van een dierbare. 

De eerste rouwtaak is de realiteit van het verlies van onder ogen zien. Tijdens deze fase erken je dat die dierbare er niet meer is en ook niet meer terug zal komen. Dat kost tijd. Zowel mentaal als fysiek duurt het even voor dit doordringt en je dit toelaat. Met je gedachtes zul je nog veel aan die persoon denken en het gevoel ervaren van gemis. Je zou bijvoorbeeld veel dromen kunnen hebben over de overleden dierbare of het idee hebben dat je de overledene op straat ziet. Dit is normaal. 

2. Een hoop (met) emoties

Na het verlies, zul je emotionele pijn aanvaarden en ervaren. Hier komen allerlei verschillende soorten emoties bij kijken. In het ervaren van al deze emoties zijn er grote individuele verschillen. 

Een veel voorkomende emotie is verdriet, verdriet is er in alle soorten en maten. Dit kan verdriet zijn door het gemis van de overledene, maar net zo goed een opluchting als de overledene ernstig ziek was en veel pijn ervaarde. Ook angst is een emotie die op kan spelen, angst omdat je als nabestaande niet meer weet wat je zonder de overleden dierbare moet, angst voor eenzaamheid, angst om opnieuw een band met iemand op te bouwen, angst om nog meer dierbare te verliezen, angst om zelf ook te overlijden. 

Waarom ik? Waarom overkomt mij dit? Wat heb ik verkeerd gedaan? Waarom heb ik niet eerder ingegrepen? Waarom heeft het ziekenhuis niet meer kunnen doen? Al deze vragen kunnen door je hoofd spoken. Door de eenzaamheid die veel nabestaanden ervaren gaan ze verwijten maken. Dit behoort tot de emotie boosheid. Dit kan boos zijn op de omgeving, bijvoorbeeld op de bestuurder tijdens een dodelijk ongeluk, op het ziekenhuis of op jezelf als nabestaande. 

Naast emoties kun je je ook fysiek anders voelen dan ‘normaal’. Je zou als nabestaande bijvoorbeeld last kunnen hebben van klachten zoals: geen eetlust, buikpijn, geen zin hebben om actief te zijn/iets te ondernemen, vermoeidheid, en nog veel meer. Ook deze fysieke klachten die je kan ervaren als nabestaande zijn meer dan normaal. Het is vooral belangrijk om de dingen te doen zoals jij ze hebben wil en waar jij je goed bij voelt. Ieder rouwproces is uniek, dit is slecht een houvast.

3. De draad weer oppakken 

Verder leven met het gemis. De draad weer oppakken, wat je voor het overlijden van de dierbare deed doen, alleen dan zonder de overledene. Hoe moeilijk het ook is. Misschien zal je je toekomstbeeld moeten bijstellen en deze een andere invulling moeten geven. Dit vraagt aanpassingsvermogen en hierbij worden nieuwe vaardigheden op de proef gesteld.

4. Plekje geven en houden van het leven

Geef het verlies een plekje in je hart. Een plekje met mooie herinneringen aan de overleden dierbare, waar je met een glimlach aan terug denkt. De fysieke band tussen de nabestaande en overleden dierbare wordt omgezet in een symbolische band. Het fysiek contact komt te vervallen en de gedachtes en herinneringen komen hiervoor in de plaats. 

Nabestaanden maken bijvoorbeeld een speciaal plekje in huis, plakken een boek vol met foto’s, schrijven alle herinneringen op of hangen foto’s aan de muur. Iedereen zoekt zijn eigen manier om te herdenken, bijvoorbeeld rituelen, om de symbolische band met de overledene vorm te geven. Dit is waar veel nabestaanden hun troost vinden. 

Je leven opnieuw zin geven, het gevoel hebben dat je de wereld aankunt. Gaan houden van de mensen om je heen en het leven wat je lijd. Boven de emoties staan, zoals angst, je weer durven te binden aan mensen en hechte relaties op te bouwen. 

In het voorjaar van 2021 starten we met drie rouwgroepen waarin we deze taken doorlopen; voor kinderen, pubers en jongeren. Meer weten? Klik dan hier.